Başlayalım hemen :)* Üç tarih var dikkat edilecek. Son don, ilk don ve 10 saat (kısıtlı güneş) tarihi. Son don ilkbaharda, ilk don ve 10 saat sonbaharda. İlk don ile son don adı da üstünde havanın ilk ve son don yaptığı tarihler. Gerçekten don- kırağı olmasına gerek yok. İstatistiksel bir tarih. Diğer tarih de gün süresi 10 saatin altına düşünce bitkiler pek büyümüyormuş. İstanbulun 10 saat tarihi mesela 11 Kasım. O tarihten sonra hava kapalıysa büyümez, soğuksa büyümez, sisliyse büyümez. Arada bir iki yaprak atar ve durur. Bekler gün bir uzasın bir de ısınsın diye.
Ayrıntılara gelecek olursak:
Bu tarihleri internetten bulabilirsiniz. Ben İstanbul- merkez için tarihleri çıkardım, başka şehirler için de linklerden yararlanabilirsiniz. Son don tarihi diye aratınca meterolojin şu sayfası çıkıyor. don tarihleri Yabancı sitelerde de var plantmaps - istanbul . Bize ilkbahar en geç don tarihi 0 derece, sonbahar en son don tarihi 0 derece gerekiyor. İnternete tablo olarak koymadıklarını inanın anlamadım. Linkteki resim tıklayınca büyüyor. Yetmedi de anca gözlerimi kısarak görebildim :) Benim yaşadığım yer için 11-20 Mart gözüküyor. Vaktiyle yabancı bir siteden 13 mart diye okumuşum, öyle yazmışım deftere. Bir de şu pdf'i not etmişim. Detaylara bakmak isteyen linke bakabilir: türkiye don takvimi. Şimdi bu tarihin kesinliği ne kadar önemli olduğu tartışılır. İlla 13 Mart'ı seçeceksin diye bir şart yok bence. Bazı yıllar Şubat'ın 20'sinden sonra havalar iyi oluyor burada, bazı yıllar Mart'ın 25'ine sarkıyor.
Bulunduğunuz yerdeki tarımsal hava durumu vs. bakmak için de weather spark gayet başarılı. İstanbul için şöyle mesela: weatherspark - istanbul Orada da diyor, Mart'ın 21'i iyidir diye. Fideler ekildikten sonra 10-15 gün sersemliyor soğuk hava varsa. Don'u riske alıp iki hafta kaybedeceğime, ben Martın 25'i seçtim son don tarihini.Bence siz de weatherspark'ın önerdiği tarihi dikkate alın. Bunun bir nedeni daha var çünkü: öküz ayıran fırtınası. Diğer adıyla Sitte-i Sevr.
Kimi yıllar nisan sonunda kimi yıllar da mayıs başında zamansız soğuk oluyor. Çiçek açmış oluyor meyve ağaçları, fideleri bahçeye yeni aktarılmış oluyor. Soğuk rüzgarı yiyince çiçekler dökülüyor, balkabakları ezilip büzülüyor. Fideleri tek tek örtsen, ağaçları sarsan, ısıtsan bir şey yapsın belki atlatırlar. Atlatırlar da hangi birine yetişeceksin, bahçedeki en yoğun günler o günler..
İlk don tarihini yine yanı şekilde meteorolijinin sitesinden, Google'dan bulabilirsiniz. Benim yaşadığım yer için Kasım 10-15'i.
10 saat tarihini şu sayfalarda: meteocast - istanbul ya da dateandtime.info - istanbul Siz de kendi kendi şehrinizi bu linklerden aratabilirsiniz. İstanbul için Kasım 11-12. İki-üç dakika oynuyor zaten, bence Kasım 10 olsun.
Ayrıntılar bitti. Benim için tarihler şöyle:
- Son Don tarihi (SD): Mart 13 --- Ben Mart 25 alıyorum
- İlk Don Tarihi (İD): Kasım 15
- 10 Saat/Kısıtlı Güneş Tarihi (KG): Kasım 10
Bu kadar!
Ekim takvimini aşağıda çalakalem verdim, ona göre fideleri hazırlayabilirsiniz sonra da bahçeye aktarabilirsiniz. Emin değilseniz ilkbaharda iki hafta ileri öteleyin, sonbaharda iki- üç hafta öne çekin. Örtü kullanacaksanız (yer serası veya sera) ilkbahar ekimini iki hafta öne çekebilirsiniz. Ben hem yer serası yapıcam, hem de sera yapacam diyorsanız bir ay önceden ekebilirsiniz. Seramı ısıtıyorum, o zaman ne yapmalı diyenler de yeni bir gün kazandı. Kısıtsız Güneş tarihi :) Don tarihleri sizi nasıl olsa ilgilendirmiyor. İstanbul için 30 Ocak mesela. Tohumlarınız o tarihte çimlenmiş olur. Güneş de olur. Mis. Ben seramı hem ısıtıyorum hem de aydınlatıyorum diyen olursa, sorarım sana burada ne işin var :) Ek geç git gayri, tarihi n'etcen.
One yard revolution şöyle bir dosya hazırlamış fide ekim tarihleri için, indirip kullanabilirsiniz excel. Bağlantıdan indirin, tarihi değiştirin. Hazır! Dosya malesef İngilizce, merak etmeyin Türkçesini de koyarım yakınlarda.
Ya da şöyle bir liste var, ve tabii ki internetten aşırma (bu liste sınırları- tarihleri zorluyor, aklınızda olsun. Tarihleri ileri almak sizin elinizde):
 |
tıklayınca resim büyüyor....
|
 |
| ....bu da.... |
 |
| ...bu da. |
*Ayrıntıları severim ben. Öyle böyle değil. İsterim ki tam olsun, hiç bir nokta atlanmasın. Bazen o kadar derinlere dalıyorum ki, kendi canımı sıkıyorum. Sonra da hemen masadan kaçıyorum. 3-4 adımda tamamlanan kısa yollar buluyorum. Başı doğru, sonu da doğru ama araları çook çalakalem. Sonra sonra öğrendim ki quick and dirty diyorlarmış buna. Bu da benim çalakalem tohum fide ekim tarihlerim. Bahçemi şu sondaki üç listeye göre ekiyorum. Benim amacım satmak diyorsanız, sizi kesmez bu. Kendi listenizi/ajandanızı çoktan yapmışsınızdır zaten. Daha fazlası için bakacağınız kitap: How to Grow More Vegetables - John Jeavons. Madem yurtdışından kitap getiriyorum bir kitap daha alayım da kargodan tasarruf edeyim diyorsanız ekürisi: The New Organic Grower - Elliot Coleman. Çakallık edip kirpiye de sorabilirsiniz.