Yıl ya 2012 ya 2013. Bahçenin büyük bir kısmı boş, yabani ot bile yetişmiyor. Güneş altında toprak kavrulmasın diye, oradan buradan ne bulduysam sermişim toprağın üstüne. Sıkı Fukuoka'cıydım o günlerde. Müdahale etmeyeceksin toprağa, dengesini bulacak. Boş vaktimde kil topu yapıyorum. Kimine acı biber ekliyorum kimine öğütülmüş üzüm çekirdeği kimine pul biber. Sonuçlarını yazarım bir gün. Gel gelelim toprağa bereket de gerekiyordu. Şehrin ortasında doğal hayvan gübresi olmadığı için memlekete gidince sordum soruşturdum. Bir teyze "temizlersen annanemin kümesi orada" dedi. Aha! Ganimet! Hem de ne! Bahçeye 2 yıl yetecek gübreyi küremişimdir. Yalanım olmasın, o kadar gübreyi kürerken aklımda tek bir soru vardı: Nesiller boyunca bu kümes niye hiç temizlememiş? Yani niye temizlemez ki insan. Asırlardır şu aileden bir kişi çıkmamış mı "ben bir kümesi küreyeyim" diyen! En alt katman olmuş fosil! Boş bir yer var kalmış tavana yakın, tavuklar oraya sokuşuyor geceleri.
O gün anlamadım ama tavuk beslemeye başlayınca anladım niyesini. Biz tavukları yumurtası için besliyoruz da, tavuklar yumurtlamak için beslenmiyor ki. Fabrika tavuklarını yumurta yemiyle -arada bir antibiyotik vererek- besliyorsanız sözüm size değil. Bizim tavukların akılları fikirleri bir şeyler yemek sonra da arkaya bırakmak. Öküz gibi yiyorlar, öküz gibi de sıçıyorlar. Resmen ayıp olmasın diye yumurtluyor - o da arada bir.
Durum böyle olduğundan ya haftada bir o kümes temizleyeceksin ve güzelce kireçleyeceksin ya da teyzemin sülalesinin yaptığı gibi "bir gün biri temizler elbet" mantığıyla nesiller boyunca dokunmayacaksın. Başka yolu yok mu? Eskiden yoktu ama artık var! Hem de uzunca bir süredir...
Tavuk traktörü!
(bir de seyyar kümes var, Justin Rhodes'in chick shaw'ı chick shaw resimler)
Mantık basit, tavukları her tarafı telle çevrili (bazılarının altı hariç) bir kutuya koyuyorsun. İçine tüneğini, yuvasını, yemini suyunu. Bir kaç günde bir kutuyu az öteye iteliyorsun, oldu bitti. Gübre de toprakta kalıyor. Tavuklar da yeni çayıra. Tavukların traktörden kaçma şansı var mı? Yok. Tilki, sansar vb'nin traktöre girme şansı var mı? O da yok. Gübre derdi yok, temizleme derdi yok.
 |
| Bu traktörlerde etlik piliç var ve her gün hareket ettiriliyor. Kar amaçlı üretim. Görüldüğü üzere bir haftadan kısa sürede toprak tekrar yemyeşil. |
Peki niye tavuk traktörü demişler buna? Bir iki günden daha uzun süre olduğu yerde kalırsa, otu bitiriip toprağı eşelemeye/kazmaya başlıyor tavuklar da ondan. Traktör yoluna devam edince arkasında boş toprak ortaya çıkıyor. Justin Rhodes sebze bahçelerini bir ara böyle hazırlıyordu. Adına da instant chicken garden - tavuklarla anında sebze bahçesi koymuş. Tavukları otları temizlemede kullanıyor. Gübresi sebzeyi yakacağı için de temiz toprağın üzerine kompost seriyor. (Gübre yakar demişken şunu demeden geçmemeli. Çimen olur, çayır olur, sebze bahçesi olur doğrudan tavuk gübresi kullanırsanız bitkilerin yandığı söylenir. Doğrudur yanar. Traktörlerde olan şey farklı, burada ayrıntılara girmeyeyim çünkü bu bir şipşak. Gübrenin yüzeyde otun üzerinde kalmasıyla toprağa karıştırışması arasında fark var. Topraktaki bakteriler, güneş ve yağmura maruz kalması da etkili diyip traktörleri hızlıca özetleyeyim.
Tavuk traktöründe etlik piliç yetiştirebilir misin? Evet. Hem de ne! Google'da Joel Salatin chicken tractor diye aratın, Joel amcanın yöntemini görürsünüz. Meyve bahçesinde yabani ot derdi yaşayan herkese tavsiye ederim. Bence meyve bahçesi ya da zeytin bahçesi olan herkes mutlaka bu şekilde etlik piliç yetiştirmeli. Hem gelir olur, hem bahçe gübrelenir, hem de yabani ot sıkıntısı kalmaz. Şuraya linkini koyayım, merak edenler için. Türkçesini de hazırlarız bir gün. Joel salatin tavuk traktörü -etlik piliç için
John Suscovich'in tasarımı da var. Hem etlik hem yumurtalık için. Onun da resmini koyayım merak edenler için. Bence bu tasarım daha güzel, daha pratik. Bir ara yapım şemelarını bedava veriyordu, aradım da bulamadım. Youtube'u şöyle https://www.youtube.com/watch?v=lqfehBP31Nk
Kümes yapmak yerine tavuk traktörü de yapabilirsiniz. Çook çeşit var. Şekli tipi istediğiniz gibi olabilir.
Şunun gibi amaca yönelik:
Daha ucuzcu (yapım süreci):
Hem şık, hem pratik uygulaması
Ben akıllılık edip kasım ayında yumurtadan civciv çıkardığım için, acilinden bunlardan bir tane yapmam gerekiyor. Off, o ne kokudur ya. Balbadem oldu tavuk! Dışarı çıkmaları gerek. Bütçe, no bütçe. Başka planlar var. O yüzden en ucuzunu yapacağım. Şöyle bir şey karaladım.
Süreci, yaptıklarımı, malzeme listesini eklerim. Şimdilik şipşaktan bu kadar!
*Doğrudur, resimler internetten aşırma. Derdi olan dm atsın :) - O kadar yazım hatası yapıyorum, daha mesaj atıp şunu düzelt diyen olmadı. Bizzat benim kendim kendi kendime çektiğim resmi silmem için mesaj atan oldu. Ah şu garip dünya..